Regts zagen wij het Bothuisje, alwaar de aan gebragte visch door botwegers gewogen en afgeslagen wordt, en zeelieden, vooral oude, zich bij schoone zomeravonden verlustigen, terwijl zij elkander, met levendige kleuren, hunne togten, onder het rooken van een pijpje, herinneren. Voor ons lag het vischrijk IJ, (een arm der Zuiderzee) bedekt met schepen, nagenoeg van al de natiën der wereld, en uitmakende de Laag, zijnde twee rijen palen, die eene lengte van 50,000 voeten hebben, en op eenen afstand van 50 voeten van elkander zijn; voorts het Tolhuis, aldaar gebouwd, toen in den jare 1660 en 1661 die van Amsterdam eene vaart tusschen de Vogelwijk en Buiksloot, ten gemakke van den reiziger, om naar de Westvriesche steden te komen, deden graven; en eindelijk de Willemsluis, aan den mond van het Kanaal, gegraven ten profijte van den koophandel, dewijl de uitgaande en inkomende schepen, met groote kosten ehalve lading over Pampus, (eene zandplaat voor den mond van het IJ, waarop voorheen een groot bosch gestaan zoude hebben), moesten worden geligt, die nu door dit Kanaal met volle lading van de stad naar het Nieuwe Diep, en van daar vóór de stad kunnen komen.

Al spoedig gaf mij mijn Brabandsche vriend te kennen, dat het geheel zijne verwachting overtrof. Het gezigt langs en over het IJ, rondom hem het gewoel van reizigers, het afvaren en aankomen van veer- en andere schepen, het geroep der varensgezellen om aan het boord hunner schepen te worden gehaald, zwervende kooplieden, die hem als het ware hunne snuisterijen om half geld wilden opdringen, kruijers, splepers, alles boeide hem dermate, dat hij er een goed gedeelte van den ochtend zoude hebben vertoefd, indien ik hem niet had genoodigd deze plaats te verlaten, ten einde onze wandeling voort te zetten.

Wij verlieten den Steiger en de Nieuwe Stadsherbergsbrug, latende de Matelaarsgracht ter regterzijde liggen, en kwamen over de Texelsche Kade,- alwaar men eene menigte steigers voor het aankomen en vertrekken van beurt- en andre schepen vindt - op de Nieuwebrug, welker stichting met geene zekerheid is te bepalen, en die, sedert de beruchte waterkeeringen, in den jare 1681, eene geheel andere gedaante heeft gekregen. Zij is voorzien van eenen sterken beer en twee zware schutdeuren, zonder welke, bij Noordwesten stormen, het water als weleer tot op den Dam zoude kunnen stroomen, waaruit groot gevaar voor de huisen op het Damrak of het Water, en in de belendende straten kan ontstaan.

van dezen en genen voorbijganger eenen douw en stoot, lettende op het fraaije gezigt stedewaarts, dat ons andermaal een levendige tafereel schetste van het handeldrijvende Amsterdam, door de menigte van beurtschepen, die men loste of laadde; en tevens eenige denkbeeld gaf van de stad, alzoo men van dáár, bruggen en torens, als die van de Oude Kerk, het Paleis en anderen, ontwaart. Alvorens wij vertrokken, wees ik mijnen vriend het tweede huis op het Wter, waarop een koepeltje staat, dat zeer uitlokkend is om te worden bezocht, alzoo men van daar een uitgestrekt gezigt op het Kanaal en Noord - Holland heeft.

Voortgaande, latende de Nieuwebrugsteeg en den Kampersteiger regts en links liggen, kwamen wij aan het Zeeregt, dat deszelfs naam ontleent van de zamenkomst, die kommissarissen en zeezaken aldaar hielden, en thans tot een bureau van den waterschout, en een kantoor van stads - belasting is ingerigt. Hier moest ik mijnen vreemdeling bepalen bij den steen, waarin de jaargetallen der hooge watervloeden, die Amsterdam bedreigden, zijn gegrifd en onwillekeurig lagchen over zijne huivering, daar hij Brusselaar minder gewoon was aan het water en deszelfd gevolgen als ik.

Terwijl wij langs de Oude Teertuinen, bijgenaamd de Slijpsteen, gingen, latende de Olofspoort aan de regter zijde, bemerkten wij de zoo genomede Jansenisten Kerk de drie bonte Kraaijen, di in geenen deele het uiterlijke van eene kerk heeft, en vervolgden onzen weg over de Kolksluis, - waarschijnlijk de oudste sluis van Amsterdam, (hoewel dikwerf vernieuwd) als zijnde de stad van deze wijde het eerste bewoond, - langs den Schreijerstoren tot op de brug van de Geldersche Kade, alwaar wij halte hielden om de ffraaije gezigtspunten op de St. Anthonieswaag en het IJ, niet ongemerkt voorbij te laten gaan. En nu kwamen wij aan het Kamperhoofd. Hier hadden wij, om mij zoo eens uit te drukken, te weinig oogen om alles gade te slaan. Het gezigt op 's Lands Werf, met derzelver dokken, op het Zeemagazijn, de Oosterkerk, het Funen (aan het einde der stad gelegen), op een aantal dorpen over het IJ, alles was der opmerking overwaardig, en boeide ons op nieuws aan de plaats, alwaar wij stonden. Het toeval wilde, dat op dezen oogenblik de Kraan, die op de hoogte van het Kamperhoofd in het IJ, wordt gevonden, werkzaam was met het zetten vaan een' zware mast in een koopvaardij-schip, waardoor wij in de beste gelegenheid waren om een denkbeeld van dit werktuig te krijgen, zoo met betrekking tot deszelfs inrigting als het werktuigkundige.

Al voorwandelende voorbij de Oude Waal, kwamen wij, over de Kraansluis (eene sterke waterkeering voor de Oude Waal), op het Nieuwe Waals-eiland, gewoonlijk Buitenkant geheeten. Wij hadden den Binnenkant aan de regterhand laten liggen.

Mijn vriend maakte eene vergelijking met betrekking tot de gezigtspunten, die men hier, te Antwerpen aan de Kaai, en te Rotterdam (welke stad hij reeds had bezocht) uit de Boompjes ontwaart. Hij aarzelde om te bepalen, welker stad hij ten dezen de voorkeur moest geven; maar, sloeg hij het gezigt op de woningen van het Nieuwe Waals-eiland, eertijds de Oude Stads-Waal, dan was Antwerpen verre ten achteren.

Na de werking van den Moddermolen aan den IJkant te hebben gezien, naderden wij, gaande voorbij de Nieuwe Bantammerstraat, het huis van den heer Drost (No. 24), hetwelk onze opmerkzaamheid tot zich trok door de beeldtenis van den luitant admiraal - generaal Michiel Adriaansz. De Ruiter, welke men in de gevel vindt. Ik kon niet nalaten aan deze plaats te berigten, dat De Ruiter, die, uit geringe ouderen geboren, als opperhoofd in vijftien zeeslagen de overwinning behaalde, en na het vaderland, uit het grootste gevaar gered te hebben, het leven in de haven van Syracuse verloor, hier eertijds woonde, ofschoon de woning in latere dagen voor het uiterlijke werd verfraaid.

Gaande voorbij de Schipperstraat, kwamen wij aan de Kalkmarkt, alwaar de Montalbaanstoren zich vertoont, die in de ouden tijd tot eene sterkte der stad diende, tot den jare 1606 deszelfs oude gestalte behield, in latere dagen met eenen nieuwen muur gezenuwd werd, en nog een sieraard der stad uitmaakt.

Verder over de dubble Ophaalbrug (eene waterkeering voor de Oude Schans) gagaan zijnde, zagen wij het pakhuis door de Westindische Maatschappij opgerigt, alwaar, onder het Hollandsche gouverment de goederen, ui de West-indische Kolonien komende, moesten worden opgeslagen, die, na het betalen der vrachten en inkomende regten, door den eigenaar van daar werden gehaald. -- Het wordt thans gebruikt tot berging van goederen en waren, ten dienste van 's Lands zeewezen, en tot slagthuis van het rundvee, benoodigd tot uitrusting van 's Lands schepen.

Wij vertoefden eenen oogenbilik voor het tweede huis voorbij de Peperstraat, thans het pakhuis de Herstelling, alleen woonhuizen dezer gracht was, tot dat het, -- na in de jare 1811 door de Franschen betrokken, en tot een bureau van buitenlandsche expeditien  gebruikt te zijn, bij hun vertrek in 1813, zoodanig uitgeplunderd werd, dat hetzelve tot woonhuis niet weder kon worden ingerigt. -- Voortgaande kwamen wij, voorbij de Peperstraat, aan de pakhuizen door de Compagnie gebouwd tot berging van thee en specerijen; en, op den hoek van de Foeliestraat, aan een pakhuis, genaamd de Oude Werf, weleer behoordende aan de O. I. Compagnie, en destijds alleen gebruikt tot berging (in de kelders) voor arak en kaapschen wijn -- hierom ook het Wijnpakhuis genaamd -- en (op de zolders) tot den opslag van Oosindische lijnwaden en katoenen garens, die aldaar bewerkt en gesorteerd werden, tot dat deze tak van handel door onze vrienden, de Engelschen, geheel benaderd werd.

de R. C. Kerk de Pool, eene der voornaamsten hier ter stede, wekte nu onze aandacht. Wij traden binnen en vonden eene zeer luchtige en nette kerk, voorzien van twee gelerijen, rustende op vier kolommen, en een orgel. De beelden Peterus en Paulus, ter wederzijde van het altaar, het altaarstuk van De Wit, de afneming van het kruis naar Rubens, en andere schilderstukken, verdienden onze oplettendheid.

Naast deze kerk vonden wij de Kweekschool voor de Zeevaart, eene zeer nuttige inrigting, alwaar jongelingen onderwezen worden in alle vakken, die met de Zeevaart in verband staan.

Zij is gesticht in het jaar 1785, naar een ontwerp van den heer G. Titsingh, uit bijzondere en jaarlijksche bijdragen in gelden en geschenken, en levert het vaderland, uit derzelver keeeklingen, voortreffelijke zeelieden. Voor den gevel prijkt een zeer kunstig beeldwerk van Ziesenis, voorstellende de Zeevaart, onder de gedaante van eene vrouw, leunende op het roer van een schip en omgeven van toepasselijke zinnebeelden.

Boven de schutting aan de westzijde van het gebouw zagen wij de toppen der masten van een schip, dat als het ware gereed schijnt te liggen, in ub zee te steken; en, daar zich thans de gelegenheid niet aanbood, om dit gebouw binnen te treden, beloofden wij ons op eenen andere tijd hetzelve te bezoeken, alzoo den vereemdeling, mits voorzien van een toegangsbiljet van eenen der kommissarissen, den toegang steeds beleefdelijk wordt vergund.

Gedurende den zomer, en wel op den eersten woensdag middag van elke maand, geven de kweekelingen aanboord van hun schip, openbare proeven van hunne bedrevenheid in de Zeevaartkunde. -- Alsdan staat de Kweekschool voor ieder open.

In den jare 1814 werd dit gesticht door Alexander, Keizer aller Russen, bezocht. Dezen vorst, die de schafting der kweekelingen bijwoonde, werd te vergeefs een bord en zilveren lepel aangeboden, dewijl hij met een' tinnen lepel uit den bak wilde eten. Om kweekelingen, die hunne lepels hadden nedergelegd, weder te doen toetasten, zeide hij: "Ik heb meermalen met mijne soldaten gegeten," en hij at een dozijn lepels soep, met roggebrood en vleesch.

Op de Oesjesbrug gekomen zijnde, trof schoonste gezigt weder ons oog over het water langs de windelijke Nieuwe Heerengracht, op Plantaadje-sluis.

En zoo kwamen wij eindelijk op het Kadijksplein, voor de Kattenburgerbrug, alwaar den jare 1787 een jammerlijke burgertwist veroorzaakt uit staatkundige gevoelens, zoo verre werd gedreven, dat die van Kattenburg, aanklevers van de Orangje-partij, de brug ophaalden om hun eiland met geschut te verdedigen tegen de zich noemende patriotten, welke van hunnen kant geweer en wapenen hadden aangevoerd, en waardoor het leven van ettelijke brugers werd opgeofferd.

Hier eindigden wij onze eerste wandeling, welk mijnen vreemdeling een aanvankelijk denkbeeld van de stad en derzelver inwonders had gegeven, en tevens overtuigde, dat men Amsterdam met oogen moet zien, om er getrouw over te kunnen oordeelen.